اللغه المصريه هيا لغة السكان الاصليين من مصر و من عيلة اللغات الافرواسيويه. اللغة المصرية اتكتب و فيه سجلات مكتوبه بيها من سنة 3400 قبل الميلاد تقريبا ^[10] و ده بيخليها واحدة من اقدم اللغات المعروفة المسجلة. و كان المصريين بيتكلموها لحد أواخر القرن السابع الميلادى فى شكل القبطى.

بعد غزو العرب لمصر فى سنة 641 م ^[11] ابتدا العرب فى فرض لغتهم و قام عبد الملك ابن مروان الأموى بتعريب الدواوين أى بمنع اللغة القبطية من كتابة السجلات المصرية [...] لكن أمر اللغة لم يكن فقط لصالح الثروة, بل امتد ليفرض نفسه على مسائل أخرى كثيرة منها الصلاة بالعربية وليس بلغة أخرى, حتى أن الأقباط اضطروا الى اتخاذ اللغة العربية لقراءة التراتيل, خاصة بعد أن أمر الحاكم بامر الله بمنع استخدام اللغة القبطية فى الحياة اليومية, و زاد الضغط على المصريين بعد تعريب الدواوين وبقت من شروط التعيين فى اى شغلانه فى الدواوين (الوزارات دلوقتى) هو الكلام باللغه العربى. و لمدة تلات قرون بعد الغزو كان فيه ازدواجيه لغويه^[8] فى مصر بين القبطى و العربى. الازدواجيه دى فضلت فى الصعيد لمده طويل جداً بيقدرها شوية^[8] علما لحد القرن السبعتاشر و بالذات بين الفلاحين و بين الستات اكتر من الرجاله. المصرى يمكن يكون ابتدا فى الفسطاط, اول عاصمه اسلاميه لمصر. الحاكم بأمر الله حرم استخدام "القبطى" حتى فى صلاة المسيحيين.^[12]

من اقدم الحاجات اللى اتكتبت عن المصرى كتاب اسمه ”دفع الاصر عن كلام أَهل مصر“ و اللى الّفهُ يوسف المغربى فى القرن ال16 ^[13] الكتاب فيه معلومات مهمه جدا عن اللغه المصريه فى العصور الوسطاينه. الكتاب كان هدفه اثبات ان كلام اهل مصر مختلف عن اللغه العربى, و قال "كلام اهل مصر مليان غلطات لما تقارنها بالعربى الكلاسيكى, بس اللغة دى مرتبطة بالعربى فى حاجات كتيرة تانية".

اللغه عند المصرى هى اداه مش هدف يعنى مش اكتر من وسيله بيستخدمها للتفاهم مع الغير و التعبير عن افكاره ، وسيله مش حاجه من مقدساته.^[12]

اللغه المصريه الحديثه لغه بتدرس فى جامعات و معاهد كتيره فى العالم و هى لغه بتعترف بيها المنظمه الدوليه للتوحيد القياسى (ISO), و كود اللغه arz بالنسبه لقانون المنظمه الدوليه للتوحيد القياسى (ايزو 639) بس لحد دلوقتى مالهاش صفه رسميه من الحكومه المصريه اللى مش بتعترف بيها على انها لغه مستقله. العربى القياسى الحديث و هو تجديد للـ لغه العربى الكلاسيكى, هو اللغه الرسميه فى مصر, بس ابتدا الاهتمام بـ اللغه المحكيّه فى القرن ال19 لما كانت الحركه القوميه المصريه الاستقلاليّه بتعمل نشاط.

كان فيه اسئله عن تصليح و تجديد اللغه العربى, وكانت الاقتراحات دى موجوده:

1. تطوير تعبيرات جديده, عشان تتحط بدل المصطلحات القديمه فى العربى.
2. تبسيط قواعد النحو و المورفولوچيّه مع استعمال مصطلحات معروفه.
3. التمصير الكامل و الاستغنا عن العربى لـ صالح اللى اتسمّا الـ”مصرى“, او العربيه المَصريه.

من الناس اللى اقترحو التصليح اللغوى فى مصر قاسم امين, (واحد من مؤسيين الحركه الوطنيه المصريه و جامعة القاهره و من اشهر المدافعين عن حرية الست), احمد لطفى السيد رئيس جامعة القاهره, والمفكّر المعروف سلامه موسى. واتبنّو طرق جديده و علمانيه و اختلفو مع الفرضيه اللى بتقول ان اللغه العربى هيا لغه ثابته علشان ارتباطها بـ القرآن.^[14] بعدين فى القرن ال21, مجموعه من النُشَطا العلمانيين, زى الحزب المصرى الليبرالى, روّجو للاصلاح السياسى فى مصر, و هما بينادو بـ الاعتراف الرسمى بـ الـمصرى بس الدعوات دى ماتشهرتش فى الشارع المصرى عشان مافهموش الفكره و متأثرين بالافكار اللى قبل كده, و الواحد فى مصر من ساعة ما بيدخل المدرسه, بيتعلم ان اللغه اللى بيتكلمها هى لهجه متحرفه من العربى و ركيكه. و دعوات الاعتراف بـ اللغه المصرى, بتبقى عادةً من مثقفين و دعاة التغيير, و الفكر المسيطر على الناس بيبقى مُحافظ, و بـ سبب شوية افكار دينيه متعصبه و التعليم المتسيس اللى اتعلموه. العصر الدهبى للغه المصريه كان قبل انقلاب الظباط الأحرار فى 1952 و وصول جمال عبد الناصر للسلطه سنة 1954 و اللى بدأت معاه عملية تعريب و أسلمة مصر و الشرق الأوسط كلهُ. اول روايه مصريه فى العصر الحديث اسمها زينب. الفها محمد حسين هيكل سنة 1913 و كتبها كلها بـ اللغه المصرى. فيه مصريين كتير ساهمو فى تبيين ان اللغه المصرى هى لغه مستقله عن العربى بـ اعمالهم الادبيه زى يوسف ادريس و احسان عبد القدوس و صلاح چاهين و احمد فؤاد نجم و الأبنودى.^[14] جمال عبد الناصر ابتدا حملة تعريب التعليم فى مصر و تعريب المؤسسات الحكوميه. و فى الخمسين سنه اللى فاتو بقى معظم المصريين المتعلمين فى المدارس المصريه عندهم انطباع ان اللغه العربى هى اللغة الاُم بتاعة المصريين.

هي لغة مصرية ومش لهجة عربية فاللغة مش كلمات وبس ولكن قواعد^[15] بس لحد دالوقتى فى خلاف على اجابة السؤال ده. كتير بيكون وصف لللغه المَصرى هو انها لغه محليه.^[16][17][18] و فيه وجهة نظر ان المصرى هو مجرد لهجه من لهجات العربى. لكن فيه وجهة نظر تانيه بتقول ان اللى بيخلى نظرية اللهجه تكون هى السايده, هى انو الحاجه الاساسيه اللى بتخلينا نقول ان المصرى هو مجرد لهجه من لهجات العربى هو ان الالفاظ اللى بتُستخدم فى المصرى معظمها متشابهه جداً مع العربى او من اصل عربى. وجهة النظر دى بتقول ان الالفاظ مش هى العنصر اللى بيحدد هوية اللغه. الانجليزى مثلاً, اكتر من تِلت الالفاظ اللى فيه جاى من الفرنساوى, و الباقى متوزع بين الألمانى اساساً, و بعدين السلتى (Celtic) و اللاتينى و الاسكنديناڤى (Scandinavian). يعنى تقريباً مافيش الفاظ انجليزيه تماماً غير قليل أوى. و مع كده, اللغه الانجليزى محافظه على خصوصيتها بين اللغات الأوروبيه تماماً, و ده لأن مش الألفاظ هى المهمه, المهم هو البنا و الهيكل بتاع القواعد و انماط استخدامها (المورفولوجيه). و فى الحاله دى, بيبان لعلما اللغه, ان الانجليزى اقرب بكتير للألمانى من الفرنساوى, مع ان الالفاظ الألمانى اقل بكتير من الالفاظ الفرنساوى اللى موجوده فى اللغه الانجليزى. لكن نظام القواعد فى الانجليزى شبيه اوى بالالمانى, لدرجة ان اوقات بيتقال ان الانجليزى هو مجرد لهجه من لهجات الالمانى!

و بنفس الطريقه, علاقة اللغه المصرى باللغه العربى, قريبه أوى من علاقة الانجليزى بـ الفرنساوى. بمعنى ان الالفاظ اللى بتستعمل فى اللغه المصرى يمكن فعلاً تكون معظمها عربى او من اصل عربى, لاكن ده مش معناه ان نظام القواعد و طريقة استعمالها فى اللغه المصرى, هى كمان زى العربى. وجهة النظر دى بتقول ان العرب لما جم مصر, كانت الناس فى مصر بتتكلمو قبطى: القبطى هو المرحله التالته من تطور اللغه المصريه القديمه, يعنى الهيروغليفى (القبطى مالوش علاقه اساسيه بالمسيحيه, يعنى الناس كانت بتعبد امون باللغه القبطى مثلاً) و كان فيه مصريين كتير بيتكلمو يونانى كمان, و بالذات المثقفين و المتعلمين و الناس اللى شغالين فى الحكومه ساعتها, و ده كان بسبب الاحتلال اليونانى (قبل العرب بكتير) فرض نفسه على الناس بالطريقه دى. لكن لما العرب احتلو مصر هما كمان, فرضوا لغتهم على الناس بنفس الطريقه, لكنهم كانو ناجحين اكتر من اليونانيين فى انهم يعممو استخدام اللغه العربى اكتر. طبعاً ده مش معناه ان الناس ماعدتش تستخدم القبطى, وجهة النظر دى بتقول انها حاجه صعبه اوى ان الناس تسيب اللغه اللى بتتكلمها جيل ورا جيل و تنساها فجأه, و بعدين تتكلم لغه تانيه اجنبيه ماتعرفش حاجه عنها خالص, و بعدين ترجع تحوَّر اللغه اللى هى اتعلمتها بدرجه كبيره زى كده. و بكده, اللى حصل هو ان الناس ابتدت بشكل اوتوماتيك تخلط العربى مع القبطى, و شويه شويه, مع الوقت, نتج اللى بـ يتسمى النهارده ”اللغه المصريه الحديثه“, اللى هى مختلفه بدرجه كبيره عن القبطى على مستوى الالفاظ, لاكنها لسه مبنيه على القواعد و المورفولوجيه القبطى, بحسب وجهة النظر دى.

زائد وجهة النظر دى كان الاستاذ ”بيومى قنديل“ الباحث فى اللغويات و المصريات و التاريخ المصرى, و اللى نشر كتاب على الموضوع ده اسمه "حاضر الثقافة فى مصر".

اللغه ببساطه هى نظام للتفاهم بين الناس اساسه " كلمات " و " قواعد " ، بالكلمات و القواعد دى بيقدرالانسان يعمل جمله معناها بيفهمه السامع او القارى اللى اتعلم نفس اللغه. صحيح المصرى فيه كلمات من اصل عربى لكن فيه كمان عدد ضخم من الكلمات المصريه القديمه و التركى و الفارسى و اللغات الاوروبيه. مش معنى ان فيه كلمات من اصل عربى او تركى فى المصرى ان المصرى لغه عربيه او تركيه. من ناحيه تانيه قواعد المصرى غير قواعد العربى فى حاجات كتيره زى مثلاً ان المصرى مافيهوش " الاعراب " اللى هو عنصر اساسى فى قواعدالعربى. اللهجه هى تحريف فى نطق او كتابة كلمات لغه اصليه لكن القواعد بتبقى فيها زى بعض فى المجمل. وجود اعداد ضخمه من الكلمات المش عربيه زائد اختلاف قواعد المصرى عن العربى بيوضح ببساطه ان المصرى ماهواش لهجه للغه العربى لكن لغه منفصله حتى لو فيه كلمات عربى فى اللغه المصرى. استعمال المصريين للحروف العربى مايعملش من اللغه المصرى عربى بدليل ان الايرانيين و غيرهم بيستعملو حروف عربى لكن لغتهم ماهياش عربى ، و الاوروبيين بيستخدمو نفس الحروف اللاتينى زى بعض لكن لغاتهم مختلفه حتى لو ببتشابه كلمات كتيره بيستخدموها. مثل: بيقول العربى : " اعطينى جواز سفرى " بس المصرى بيقول ادينى باسبورى " ، فى الجمله المصريه كلمتين واحده مصريه قديمه ( تى = ادى + نى = انا) و واحده اوروبيه. الجمله دى طبعاً مهياش لهجه عربيه لكن لغه منفصله.

المصرى بتاع انهارده بيستخدم اكتر من 5000 كلمه مصريه وقبطيه قديمه فى عيشته اليوميه كان بيستخدمها اجداده و الكلمات دى ألفاظ لغويه مصريه اصيله ماهياش لهجه عربيه او لكنه مصريه لكلام عربى. باقى الكلمات اللى بيستخدمها المصرى ماهياش كلهاعربى لكن كلمات من اصول مختلفه زى التركى و الفارسى و لغات اوروبيه.

اللغه المصرى اتطورت لغاية ماخدت شكلها بتاع دلوقتى عن طريق بناها الشخصى و الكلمات اللى استوعبتها من لغات زى التركى والفارسى و العربى و اليونانى و الطليانى و الانجليزى و الفرنساوى وغيرها ، و ده حصل على ارضيتها و قواعدها و صوتياتها و تصاريفها هى. اللغه المصرى ماهياشى لهجه للعربى او عاميه للعربى لكن لغه قايمه بنفسها ، و اللغه المصرى ممكن تكون " فصحيه " او " عاميه " زى حال اى لغه. اللغه المصريه الفصيحه هى اللغه اللى بيستخدمها المصرى فى مناقشة او كتابة المواضيع العلميه و الادبيه و الفنيه او فى المحاضرات الجامعيه. العربيه الفصحى مالهاش وجود فى مصر ، و ده اكمن اللغه العربى مالهاش اصلا عاميه تقدر تخرج منها لغه فصحى و دليل كده ان مفيش لغه عاميه خرجت منها اللغه العربيه الفصحى.

من جهه تانيه اللغه المصرى بتتفوق على العربى بانها لغه ديناميكيه بتتطور يوماتى و بتدخلها مفردات جديده لانج ماكانتش فيها قبل كده وده بيحصل فى فترات قصيره ، تقريبا كل عقدين من الزمن. و السؤال البديهى هو اذا كانت الكلمات دى عربى فليه ما بيفهمهاش العربى وليه هو ماقدرش يطورها من لغته الاستاتيكيه؟

وضيف لده ان مستحيل يكون المصري "لهجه" من العربي عشان الي فرق بينهم اكتر من 1200 سنة وده زمن كبير جدا بتتغير اللغات بدرجه كبيره فيه. وبرضو دايما مصطلح لهجات بيتقال علي لغتيين حين, فلغه بتكون لهجه من لغه تانية لسه موجودة زي مثلا الاسكندراني و المصري او الريفي و المصري. فهنا بنقول ان الريفي و الاسكندراني بس لهجات من للغه المصري. لكن لما نقول ديه لهجه من لغه مش موجوده(او خيالية او مصنوعة) يبقي اكيد ده غلط و تبقي لغه علي طول.

مع اللغه العربى, اللغه المصرى اتأثرت بـ لغات تاني; منها القبطى, اليونانى, التوركى, الفارسى, طليانى و الفرنساوى, زى:

• (Gamberi) جمبرى /gæmˈbæri/: بالعربى روبيان

• (oda) اوده /ˈoːdɑ/: بالعربى غرفة

• أُستاذ /osˈtæːz/

• (jupe) چيبه /ˈʒiːbæ/: بالعربى تنورة

زى اى لغه المصرى ممكن تنقسم لاربع مكونات

1. الحروف اللى هى الاصوات المستعمله فى اللغه دى
2. الكلمات و التصاريف بتوع الكلمات المستعمله فى اللغه دى
3. القواعد و النحو او ازاى اللغه دى بتستعمل الاصوات والكلمات زى الازمنة و تركيب الجمل و النفى
4. المعنى

المصري زي اى لغة فى العالم ليها مكونات زي الكلمات, الضماير, الحروف, الحركات, الصوتيات و كده

جدر الكلمه ديه خاصيه بتتميز بيها اللغات الافرو-اسياويه زي المصري و العربي و اللغه المصريه القديمه الجدر بيكون متكون من تلات حروف عموما وممكن فى اوقات حرفين. جذر الكلمه ده نفسو بيكون الفعل الماضي للكلمه و صيغة الاسم من الكلمه و الامر فى المصرى. الجذر ده بيتحور طبقا لصيغات اللغه المصري عشان يمثل صيغ الكلمه التانيه. ممكن يعمل منو كلمات جديده من نفس فكرة الكلمه. جزر الكلمه بيكون بيعبر عن الفعل نفسه مثلا فعل اللعب, الاكل, الشرب وكده الفعل الجزري بيتكون من نوعين, نوع فعل جزرو ثلاثي(زي لعب, فتح) وهو اشع وغلب نظام مستخدم و فعل جزرو ثنائي(زي شد). فعل الجزر بيكون فعل مبني علي الشخص علي وزن فَعَل ومبني من الشخص زي فعَّل للجزر الثلاثي و فل و فلل للفعل الثنائي. فى المصري كل الكلمات بتتكون من جزر و كل انواع الافعل فى المصري و العربي فيها نوعين نوع مبني علي الفاعل و نوع مبني من الفاعل. زي فَعَل و فعَّل و يفْْْعل و يفعَّل ^[19]

اللغه المصريه الحديثه عادة لما بتتكتب بتبقى بالحروف العربى, بس بنطق مختلف عن اللغه العربى.

مثال

المصريين ما بينطقوش عدد من الحروف الابجديّه زى ما لازم يتنطقو فى اللغه العربى القياسيه الحديثه, زى حروف (ث, ذ, ظ) بـ تَخريج اللسان.^[7]

معظم الحروف الي من اصل عربي بتخفيف في الكلام عموما, يعنى مثلاً أغلب المصريين ما بيفرقوش فى نطقهم بين (الذ و الز) و الظ, (\ز\ مُفخّمه). و ساعات لما يكون نُطق ال(ذ أو الظ) صعب, بيبدلوها بـ حرف تانى. و كمان الث بتتنطق \س\ [s] أو بتتبدل بـ حرف تاني وده عشان الحروف ديه اصلا مش من منطوقات المصريين خلال العصور^[20][21]

• ذُبابة /ðubaːba/ > دِبّانه /debˈbæːnæ/
• ذرة /ðura/ > دره /ˈdorɑ/
• ظلام /ð̴alaːm/ > ضلمه /ˈdɑlmɑ/
• ظِل /ð̴il/ > ضِل [del ~ de̙l]
• ثانوية عامّة /θaːnawijja ʕaːmma/ > \سانويه عامّه\ /sænæˈwejːæ ˈʕæmːæ/
• ثوم /θuːm/ > توم /toːm/^[22]

1. ا (نطق: [æ(ː)] و [ɑ(ː)]).
2. ب (نطق: [b], و فيه ناس بتنطق كمان [bˤ]).
3. ت (نطق: [t]).
   ة (نطق: [-et] فى اخر الكلام بس و ممكن [-æ, -ɑ], او ممكن كمان «ـية»: [-jæ, -jɑ]).
4. ث (نطق: [s] فى الكلام السلف, و فيه كلام كتير دخل اللغه المصريه الحديثه كان اصل نطقه [θ] و بقى [t] \ت\).
5. ج (نطق: [g] فى شمال مصر, و فيه شويه و بيقلّو من الفلاحين بينطقوها [ʒ], و فى الصعيد: [d͡ʒ] و [d]). شوف جيم مصريه
6. ح (نطق:[ħ]).
7. خ (نطق: [x] فى شمال مصر و [χ] فى الصعيد).
8. د (نطق: [d]).
9. ذ (نطق: [z] فى الكلام السلف, و فيه كلام كتير دخل اللغه المصريه الحديثه كان اصل نطقه [ð] و بقى [d] \د\).
10. ر (نطق: [ɾ~r], و كمان [ɾˤ~rˤ]).
11. ز (نطق: [z]).
12. س (نطق: [s]).
13. ش (نطق: [ʃ]).
14. ص (المفروض بيتنطق [s̴] فى اللغه العربى, و المصريين لما بينطقوها فى العربى بتبقى [sˤ] بس مش بتتنطق فى كل مواضع الكلام فى اللغه المصرى و بدلها بتتنطق [s] زى \س\, و فيه ناس بيتنطقوها [s] بس).
15. ض (المفروض بيتنطق [d̴] فى اللغه العربى, و المصريين لما بينطقوها فى العربى بتبقى [dˤ] بس فى العادى بتتنطق [d] زى \د\ فى مصر).
16. ط (المفروض بيتنطق [t̴] فى اللغه العربى, و المصريين لما بينطقوها فى العربى بتبقى [tˤ] بس مش بتتنطق فى كل مواضع الكلام فى اللغه المصرى و بدلها بتتنطق [t] زى \ت\, و فيه ناس بيتنطقوها [t] بس).
17. ظ (نطق: [zˤ] (ز مفخّمه), و فيه كلام عربى دخل اللغه المصريه الحديثه كان اصل نطقه [ð̴] و بقى [d] \د\).
18. ع (نطق: [ʕ]).
19. غ (نطق: [ɣ] لكن فى الصعيد بتتنطق [ʁ]).
20. ف (نطق: [f]).
21. ق (نطق: [ʔ] زى \ء\ فى شمال مصر و [g] زى \ج\ فى الصعيد.^[20] ممكن كمان [k] \ك\ فى الكلام السلف اللى من اصل عربى).
22. ك (نطق: [k]).
23. ل (نطق: [l] بس, لكن فى اللغه العربى بتتنطق [l] و [lˤ]).
24. م (نطق: [m], و فيه ناس بتتنطق كمان [mˤ]).
25. ن (نطق: [n]).
26. ه (نطق: [h], و فى اخر الكلام: [-æ, -ɑ]. «ـيه»: [-jæ, -jɑ, -eː, -eːh]).
27. و (نطق: [w], [u:]~[ɵ(:)], [o(:)], [ɔ(:)]).
28. ي (نطق: [j], [i:]~[ɪ(:)], [e(:)], [e̙(:)], [-i]).
    ى (نطق: [-i], الشكل الأخرانى للحرف, و ممكن كمان [-æ, -ɑ] و مايكونش بيتنطق [-i] خالص).
29. پ ([p] زى حرف p فى الحروف اللاتيننى. مش كل المصريين بتعرف تنطقه).
30. چ ([ʒ] زى j فى اللغه الفرنساوى, او s فى كلمة  pleasure فى الانجليزى. مش كل المصريين بتعرف تنطقه).
31. ڤ ([v] زى حرف v فى الحروف اللاتيننى باستعمالها الحديث. مش كل المصريين بتعرف تنطقه).
32. ء (نطق: [ʔ]).
    ئ (نطق: /-eʔ, -ʔe, -ʔiː/).
    ؤ (نطق: /-oʔ, -ʔo, -ʔuː/).
    أ (نطق: /ʔæ, ʔɑ/).
    ا (نطق: /ʔe-/).
    آ (نطق: /ʔæː, ʔɑː/).

• مش دايما بيكون فيه التزام بطريقة كتابة الهمزات

مصرى (ابجديه عربى):

الاعلان العالمى لحقوق الانسان, البند الأولانى:

كل الناس بيتولدو حرين و متساوين فى الكرامه و الحقوق. اتوهبلهم عقل و ضمير و لازم يعاملو بعض بـ روح أخويه.

الطريقه المشهوره لـ كتابه الكلام المصرى بين الشباب المصرى فى اوَد الشات و الSMS, لما مابيكونش عندهم امكانية الكتابه بالحروف العربى او لو مش بيحبو يكتبو بالحروف العربى, هى باستعمال نفس الحروف اللاتينى بـ نُطق قريب من الانجليزى او الفرنساوى مع تزويد شوية ارقام بدل الحروف اللى مش موجودة فى اللاتينى. و فيه سايت بيستعمل نفس الطريقه, اسمه فرانكويه ‹Frankowia›:^[23]

الالف-به الدوليه الصوتيه:

الف-به لاتينى صوتيه:

اللغه المصرى بيفهمها كتير من اللى بيتكلّمو عربى من الشرق للغرب, وساعات بيستعملو الكلام المصرى فى التفاهم بينهم. و فيه دعوات لـ اعلان اللغه المصرى و كتابتها بـ حروف لاتينى و ساعات دعوه لـ كتابتها بـ الحروف ^{[عايز مصدر ]} القبطى.